Του Κώστα Κατίκου

Αλλαγές στις βασικές προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιώματος και απονομής επικουρικής σύνταξης τίθενται σε εφαρμογή για τους ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ με εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης που υπογράφτηκε στις 15 Απριλίου.

Με την εγκύκλιο παρέχονται οδηγίες προς τις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ για την εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων που προβλέπει ο νόμος 5078/2023 με βασικότερη την ενοποίηση των προϋποθέσεων για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος απονομής επικουρικής σύνταξης με ελάχιστο χρόνο ασφάλισης τα 15έτη σε όλα τα ταμεία. Πριν από την ψήφιση της διάταξης οι ασφαλισμένοι σε αρκετά ταμεά (Δημοσίου, ΔΕΚΟ, Τραπεζών, κ.α) έπρεπε υποχρεωτικά να συμπληρώσουν και στην επικουρική ασφάλιση τα ίδια χρόνια που είχαν στην κύρια ασφάλιση για να πάρουν πλήρη επικουρική σύνταξη νωρίτερα από τα 67.

Τώρα αρκεί η 15ετία για να πάρουν την επικουρική, με πλήρες ποσό αν βγαίνουν με όριο ηλικίας για πλήρη σύναξη και με μείωση αν αποχωρούν με όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη (πρόωρη έξοδος).

Ειδικά για το πέναλτι πρόωρης συνταξιοδότησης στην εγκύκλιο προβλέπεται ότι οι συνταξιούχοι που αποχωρούν από 20/12/2023 με μειωμένο όριο ηλικίας για κύρια σύνταξη (π.χ. 62 ή 60) θα έχουν μείωση στο τμήμα της επικουρικής σύνταξης που αφορά χρόνο ασφάλισης μέχρι την 31/12/2014. Το ποσοστό μείωσης θα είναι ίδιο με αυτό που επιβλήθηκε στην κύρια σύνταξη λόγω μειωμένου ορίου ηλικίας, δηλαδή από 6% για αποχώρηση κατά ένα έτος πριν το πλήρες όριο ηλικίες ως 30% για αποχώρηση ως 5 ή περισσότερα έτη πριν το κανονικό όριο ηλικίας. Το πέναλτι εφαρμοζόταν μεν αλλά αυθαίρετα γιατί δεν υπήρχε ρητή πρόβλεψη στον  νόμο 4387/2016 με τον οποίο άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων. Τώρα νομοθετείται μεν η μείωση, αλλά γεννάται ζήτημα διεκδικήσεων από όσους πήραν μειωμένη επικουρική από το 2016 ως το 2023 χωρίς να προβλέπεται σε νόμο! 

Σύμφωνα με την εγκύκλιο που υπογράφεται από τον υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνο Τσακλόγλου, οι βασικότερες αλλαγές στις επικουρικές συντάξεις είναι οι εξής:

1. Θεσπίζεται για όλους τους ασφαλισμένους του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΦΚΑ, μια ενιαία προϋπόθεση με την οποία θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα για επικουρική σύνταξη λόγω γήρατος. Τα εν λόγω πρόσωπα δικαιούνται επικουρική σύνταξη λόγω γήρατος εφόσον έχουν συμπληρώσει 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης. Για την συμπλήρωση της 15ετίας εφαρμόζονται οι διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης. Στις περιπτώσεις που υφίσταται διαδοχικός χρόνος ασφάλισης σε ταμεία εντός του ΕΦΚΑ, η επικουρική σύνταξη εκδίδεται από τον φορέα, στον οποίο έχει υποβληθεί η σχετική αίτηση. Δεν επέρχεται καμία τροποποίηση όσον αφορά την θεμελίωση δικαιώματος για επικουρική σύνταξη λόγω αναπηρίας και λόγω θανάτου, καθώς εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιώματος για κύρια σύνταξη αναπηρίας και θανάτου. 

2. Καταργείται ο έλεγχος προϋποθέσεων στη διαδικασία ταχείας απονομής  επικουρικών συντάξεων που σημαίνει ότι δεν θα ελέγχεται αν ο ασφαλισμένος έχει το σύνολο ή μέρος του χρόνου επικουρικής ασφάλισης στο πρώην ΕΤΕΑΜ ή σε φορείς που είχαν ενταχθεί σε αυτό, αλλά η αίτηση θα προχωρά ανεξαρτήτως σε ποιόν φορέα συμπληρώνει τη 15ετία.. 

3. Τροποποιείται η διάταξη του άρθρου 49 του νόμου 4921/2022 για τον έλεγχο των αποφάσεων που εκδίδονται με την διαδικασία της ταχείας απονομής και πλέον δίδεται χρονικό περιθώριο ενός έτους στις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ για τον έλεγχο των πράξεων απονομής επικουρικής σύνταξης  με απώτατο χρονικό όριο ελέγχων ως τα 3 έτη. Η προηγούμενη διάταξ έδινε περιθώριο ελέγχων εντός 3 ετών και αποκλειόταν κάθε έλεγχος μετά την παρέλευση 5ετίας από την έκδοση απόφασης.

4. Οι νέες και ευνοϊκότερες προϋποθέσεις απονομής επικουρικής σύνταξης, εφαρμόζονται και σε αιτήσεις που βρίσκονται στην διαδικασία ελέγχου όπως και σε εκκρεμείς αιτήσεις από την ημερομηνία υποβολής της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης. Ως εκκρεμείς νοούνται οι αιτήσεις επί των οποίων μέχρι και 19/12/2023 δεν έχει εκδοθεί απόφαση επικουρικής σύνταξης, ή είχε εκδοθεί απόφαση αλλά ο συνταξιούχος υπέβαλλε ένσταση χωρίς να έχει λάβει απάντηση ως τις 19/12/2023. Προσοχή: Στις εκκρεμείς αιτήσεις είναι και όσες έχουν απορριφθεί σιωπηρά (χωρίς απορριπτική απόφαση) σε διάστημα 50 ημερών από την υποβολή της αίτησης. Οι συνταξιούχοι που έχουν πάρει απορριπτική απόφαση θα πρέπει να επανέλθουν με νέα αίτηση για επικουρική σύνταξη.

5. Για αιτήσεις που είχαν υποβληθεί ως τις 19/12/2023 και για τις οποίες έχουν εκδοθεί αποφάσεις αναγνωρίσεων χρόνων ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, διευκρινίζεται ότι εφόσον δεν είχε παρέλθει η προθεσμία για την εξόφληση της εξαγοράς, ως τις 20/12/2023 εκδίδεται απόφαση απονομής επικουρικής σύνταξης με αναδρομικά από την ημερομηνία υποβολής της αρχικής αίτησης. Στην περίπτωση αποφάσεων αναγνώρισης χρόνου ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, για τις οποίες έχει παρέλθει άπρακτη η προθεσμία για την εξόφληση της εξαγοράς, απαιτείται η υποβολή νέας αίτησης και η σύνταξη θα αρχίσει να καταβάλλεται από την ημερομηνία της νέας αίτησης.