Μπορεί να έχουμε κουραστεί να ακούμε το κλισέ «η ηλικία είναι μόνο ένας αριθμός», όμως η επιστήμη έρχεται να το επιβεβαιώσει – σε κάποιο βαθμό, τουλάχιστον. Όπως σχολίασε ο Eric Verdin, πρόεδρος του ιδρύματος ερευνών για τη γήρανση Buck Institute for Research on Aging στην Καλιφόρνια, σε νέο άρθρο στο National Geographic, δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο κατώφλι για την τρίτη ηλικία αλλά αυτό διαφοροποιείται σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Ο Verdin εξηγεί ότι αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι η βιολογική ηλικία μας, δηλαδή η ηλικία των κυττάρων και των ιστών μας, όχι η ημερομηνία γέννησής μας. Μάλιστα μια νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Psychology and Aging, δείχνει ότι οι σύγχρονοι μεσήλικες και ηλικιωμένοι αισθάνονται νεότεροι από ό,τι οι συνομήλικοί τους πριν από μόλις 10-20 χρόνια. Αυτό εξηγείται εν μέρει από όλους τους παράγοντες που έχουν συμβάλει στην άνοδο του προσδόκιμου ζωής αλλά και από την προσπάθεια που γίνεται για ανατροπή των ηλικιακών στερεοτύπων.
Μια νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Psychology and Aging, δείχνει ότι οι σύγχρονοι μεσήλικες και ηλικιωμένοι αισθάνονται νεότεροι από ό,τι οι συνομήλικοί τους πριν από μόλις 10-20 χρόνια.
Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της ανθρωπότητας, σύμφωνα με το National Geographic, η μετάβαση στην τρίτη ηλικία διαφοροποιείτο ανάλογα με το πότε κάποιος έπαυε να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του. Ήταν μόλις στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα που καθορίστηκε μια συγκεκριμένη ηλικία συνταξιοδότησης (και, τυπικά, μετάβασης στην τρίτη ηλικία), ανάμεσα στα 60 και τα 65 χρόνια, που παραμένει, πάνω-κάτω, μέχρι σήμερα.
Η γήρανση αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για μη μεταδοτικές ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και το Αλτσχάιμερ. Οι περισσότεροι σήμερα περνούν ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους με κάποια από αυτές τις χρόνιες καταστάσεις. Σύμφωνα τουλάχιστον με αμερικανικά στοιχεία, το 95% των Αμερικανών άνω των 60 υποφέρει από τουλάχιστον μία χρόνια πάθηση ενώ σχεδόν το 80% έχει τουλάχιστον δύο.
Στις μέρες μας επίσης η γήρανση συνδέεται με τον ηλικιακό ρατσισμό – που πρακτικά μεταφράζεται, για παράδειγμα, σε λιγότερες πιθανότητες πρόσληψης σε μια καινούρια δουλειά ή ακόμα και σε έλλειψη σεβασμού. Μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε απομόνωση, κακή υγεία και πρόωρο θάνατο. Έτσι, οι αρνητικές αντιλήψεις για την ηλικία λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες καθώς, σύμφωνα με τη Becca Levy, συγγραφέα του βιβλίου «Breaking the Age Code», επιδημιολόγο και ψυχολόγο, «μπορεί να επιδεινώσουν τη σωματική, την πνευματική και την ψυχική υγεία μας».
Οι αρνητικές αντιλήψεις για την ηλικία λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες καθώς, σύμφωνα με τη Becca Levy, συγγραφέα του βιβλίου «Breaking the Age Code», επιδημιολόγο και ψυχολόγο, «μπορεί να επιδεινώσουν τη σωματική, την πνευματική και την ψυχική υγεία μας».
Ο Verdin μάς υπενθυμίζει ότι οι άνθρωποι τρίτης ηλικίας αντιμετωπίζονται διαφορετικά από κουλτούρα σε κουλτούρα. Στον δυτικό κόσμο ζούμε τη λατρεία της νεότητας, ενώ σε χώρες της Ανατολής, «όπως η Κίνα και η Κορέα, η γήρανση συνδέεται με τη σοφία και θεωρείται αρετή».
Ποια είναι όμως ακριβώς η βιολογική ηλικία μας; Παρόλο που δεν μπορούμε να δώσουμε μία συγκεκριμένη απάντηση, σίγουρα ο ρυθμός γήρανσής μας εξαρτάται και από την κληρονομικότητα και από τον τρόπο ζωής μας και από σημαντικά γεγονότα όπως μια προσωπική τραγωδία ή μια χρόνια ασθένεια.
Γιατί όμως κάποιοι ζουν περισσότερα και καλύτερα χρόνια, διατηρώντας καλή υγεία ακόμα και πολύ μετά τα 70 τους; Οι ερευνητές προσπαθούν να δώσουν μια απάντηση, αναζητώντας τους παράγοντες που παίζουν τον σημαντικότερο ρόλο. Δεδομένου μάλιστα ότι μέχρι το 2050 εκτιμάται πως ένας στους τρεις θα είναι 60 ετών και άνω, όπως επισημαίνει ο Verdin «ελπίζω η δουλειά μας να μας επιτρέψει να δώσουμε στον κόσμο περισσότερα χρόνια υγείας και να αλλάξει τις αντιλήψεις περί γήρανσης που έχουμε και για τον εαυτό μας και για τους άλλους».
