Η μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας αποτελεί προϋπόθεση για την κλιματική ουδετερότητα.
Έως το 2050, το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.
Με τη δέσμη Fit for 55, η ΕΕ σχεδιάζει να αυξήσει το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030, πέραν του τρέχοντος στόχου που συμφωνήθηκε το 2018.
Τον Μάιο του 2022, το σχέδιο REPowerEU παρουσιάστηκε ως απάντηση στις δυσκολίες και στη διαταραχή που προκάλεσε στην παγκόσμια αγορά ενέργειας η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Στόχος του σχεδίου είναι τόσο να τερματιστεί η εξάρτηση της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα όσο και να ενισχυθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μεταξύ άλλων με την επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Τον Ιούνιο του 2022, τα κράτη μέλη της ΕΕ καθόρισαν, στο πλαίσιο του Συμβουλίου, την κοινή τους θέση (γενική προσέγγιση) σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για αναθεώρηση της οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Τον Δεκέμβριο του 2022, το Συμβούλιο συμφώνησε τη διαπραγματευτική του θέση όσον αφορά ορισμένες τροποποιήσεις της οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, οι οποίες προτείνονται στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU. Προσωρινή συμφωνία σχετικά με την οδηγία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, η οποία συνδυάζει στοιχεία από το REPowerEU, επιτεύχθηκε τον Μάρτιο του 2023 με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι νέοι κανόνες εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2023.
Η ισχύουσα οδηγία της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να επικαιροποιηθεί ώστε να ευθυγραμμιστούν οι ενεργειακοί στόχοι της ΕΕ με τη δέσμευση για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Με τους νέους κανόνες θα αυξηθεί το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της ΕΕ.
Γιατί χρειάζεται να δώσουμε ώθηση στην ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές;
Η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές εκπέμπει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από τα ορυκτά καύσιμα και παράγεται από δωρεάν και άφθονους φυσικούς πόρους.
Είδη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές: αιολική ενέργεια, ηλιακή ενέργεια, υδροηλεκτρική ενέργεια, παλιρροϊκή ενέργεια, γεωθερμική ενέργεια, αντλίες θερμότητας, βιοκαύσιμα και ανανεώσιμα απόβλητα
Η αύξηση του μεριδίου της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ είναι σημαντική:
- για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τον ενεργειακό τομέα —επί του παρόντος 75% του συνόλου των εκπομπών της ΕΕ
- για την παροχή εναλλακτικής λύσης αντί των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων, ιδίως από τη Ρωσία
Ραβδοδιάγραμμα με την ποσότητα των εκπομπών σε εκατ. τόνους CO2 κατά κεφαλήν οι οποίες αποφεύχθηκαν σε κάθε κράτος μέλος χάρις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (στοιχεία του 2020). Σουηδία, Φινλανδία και Δανία βρίσκονται στην κορυφή του καταλόγου με -5,87 εκατ. τόνους CO2, -4,67 και -4,25 αντίστοιχα.
Επιπλέον, η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και της ανθρώπινης υγείας. Από το 2005, η σταδιακή αντικατάσταση της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα με ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σε ολόκληρη την ΕΕ οδήγησε σε (2017):
- 7% πτώση των εκπομπών διοξειδίου του θείου (SO2)
- 1% πτώση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NOx)
Τι θα αλλάξει με τους νέους κανόνες;
Πιο φιλόδοξος στόχος της ΕΕ για το 2030
- προηγούμενος στόχος για το 2030: μερίδιο τουλάχιστον 32%
- νέος στόχος για το 2030: μερίδιο 42,5 % + 2,5% αύξηση
Το 2021, σχεδόν το 22% της ενέργειας που καταναλώθηκε στην ΕΕ προερχόταν από ανανεώσιμες πηγές. Ο νέος στόχος της ΕΕ για το 2030 θα διπλασιάσει σχεδόν το μερίδιο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ.
Κάθε κράτος μέλος οφείλει να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ. Οι εθνικές συνεισφορές στον ενωσιακό στόχο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθορίζονται στα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (NECP).
Επίτευξη προόδου σε όλους τους τομείς
Η πρόοδος όσον αφορά την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε όλους τους οικονομικούς τομείς είναι μέχρι στιγμής άνιση. Οι νέοι κανόνες αποσκοπούν στον καθορισμό νέων τομεακών στόχων και μέτρων σε επίπεδο ΕΕ για το 2030.
- Κτίρια: 49% μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (ενδεικτικός στόχος)
- Βιομηχανία: +1,6% ετησίως στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
- Υδρογόνο στη βιομηχανία: Το 42% θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης (60% έως το 2035)
- Θέρμανση και ψύξη: Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά +0.8% ετησίως έως το 2026 και, στη συνέχεια, +1.1% ετησίως έως το 2030
- Μεταφορές:
- Τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν είτε να μειώσουν την ένταση των εκπομπών των καυσίμων κίνησης κατά 14,5% είτε να εξασφαλίσουν μερίδιο για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στις μεταφορές ύψους τουλάχιστον 29%
- 5,5% στο μερίδιο των προηγμένων βιοκαυσίμων και των ανανεώσιμων καυσίμων μη βιολογικής προέλευσης συνδυαστικά, με τουλάχιστον 1 % ανανεώσιμων καυσίμων μη βιολογικής προέλευσης (κυρίως υδρογόνο)
Επιπλέον, οι νέοι κανόνες προβλέπουν:
Ταχύτερες άδειες για έργα
- επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης για ταχεία υλοποίηση
- τα έργα που αφορούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θεωρούνται έργα «υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος» προκειμένου να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις
- περαιτέρω ένταξη της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στα δίκτυα ενέργειας
Βιώσιμη βιοενέργεια
- αυστηρότερα κριτήρια για τη χρήση βιομάζας για παραγωγή ενέργειας και αποφυγή μη βιώσιμων πρακτικών
