ΚΑΜΑΡΟΥΛΑ

ΕΝΑ ΚΡΑΒΑΡΙΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΓΡΙΝΙΟΥ

(ΛΙΒΑΔΙ-ΑΓΟΡΑ-ΣΧΕΔΙΟ-ΔΙΑΝΟΜΗ-ΟΙΚΙΣΜΟΣ)

 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΘΑΝ. ΚΟΤΡΩΝΗ

Κουτουλίστια (μετά το έτος 1928 Κρυονέρια) χωριό της Ορεινής Ναυπακτίας κτισμένο σε υψόμετρο 1.312 μ. στη βορειοδυτική πλαγιά του Φτερόπυργου συνέχεια του όρους Τσεκούρα. Σήμερα με τον Καλλικράτειο Νόμο είναι η Τοπική Κοινότητα Κρυονερίων της Δημοτικής Ενότητας Αποδοτίας του Δήμου Ναυπακτίας.

Οι γαιοκλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν το χειμώνα στα Κουτουλίστια, με τις πολλές και πυκνές χιονοπτώσεις και τους ψυχρούς και δυνατούς βοριάδες, ανάγκαζαν τους «τσελιγκάδες» του χωριού να αναζητούν για τα κοπάδια τους λιβάδια–«χειμαδιά» στους κάμπους και στα παράλια. Ακολουθώντας τους δρόμους του αλατιού, με οδηγό το Φίδαρη (Εύηνο ποταμό), έβρισκαν καταφύγιο στα νότια του Νομού, στις παρυφές της Ναυπάκτου και του Αιτωλικού, στον κάμπο και στις βορινές λοφοπλαγιές του Αγρινίου και οι περισσότεροι στο κτήμα «Καμαρούλα».
Η «Καμαρούλα» ήταν ένα κτήμα-«τσιφλίκι» ανατολικά του Αγρινίου και δυτικά του μικροπόταμου της Ερμίτσας, 10.000 περίπου στρεμμάτων. Το κτήμα αυτό ήταν αρχικά Εθνική Γαία, η οποία σιγά-σιγά καταπλακώθηκε από τον ισχυρό άνδρα της περιοχής, τον Γιαννάκη Στάικο και αποτελούσε μέρος της μεγάλης περιουσίας του.

Ο Γιαννάκης Στάικος αρχικά και οι κληρονόμοι του μεταγενέστερα, προτιμούσαν να ενοικιάζουν κάθε χρόνο το κτήμα τους, την «Καμαρούλα», για λιβάδια-«χειμαδιά» στους γεωργοκτηνοτρόφους που κατάγονταν από τα Κουτουλίστια της Ορεινής Ναυπακτίας, στους Κραβαρίτες, όπως τους έλεγαν.

Το 1924 ψηφίζεται Νόμος που προέβλεπε να απαλλοτριωθούν τα «βακούφια» και τα «τσιφλίκα» για να αποκατασταθούν οι ακτήμονες.

Η ιδιοκτήτρια της «Καμαρούλας» την εποχή εκείνη, Κλεοπάτρα θυγατέρα του Νικολάου Μύκαρου και της Θεοδώρας Γεωργίου Στάϊκου-δισέγγονη του Γιαννάκη Στάικου-σύζυγος Δημητρίου Στεφάνου, φοβούμενη μήπως δεσμεύσουν το κτήμα της αποφασίζει να το πωλήσει.

Την πρόθεσή της αυτή πληροφορείται ο Κουτουλιστιάνος παντοπώλης και δικολάβος στο Αγρίνιο Σαράντης Κονιαρης, πολύ δραστήριος και πανέξυπνος άνθρωπος, ο οποίος αμέσως αναπτύσσει πρωτοβουλία και παρακινεί τους παραχειμάζοντες στην «Καμαρούλα» και τη γύρο περιοχή συγχωριανούς του να μη χάσουν την ευκαιρία και «πάση θυσία» να αγοράσουν το κτήμα «Καμαρούλα».

Οι συγχωριανοί του – 34 αρχικά, μετέπειτα προστέθηκαν και άλλοι – συμμερίζονται και αποδέχονται την πρόταση του και ιδρύουν τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Εξαγοράς Γαίων Καμαρούλας, για να λαβαίνουν αποφάσεις και να εκπροσωπούνται νόμιμα.

Το Νοέμβριο του έτους 1924 καταλήγουν σε συμφωνία με την ιδιοκτήτρια του κτήματος, υπογράφεται το προσύμφωνο της αγοράς και καταβάλλεται προκαταβολή.

Εν συνεχεία οι συνεταίροι-αγοραστές με συμβολαιογραφική πράξη:

1.- Oρίζουν πληρεξούσιους για την υπογραφή του Συμβολαίου τον Σαράντη Κωνσταντίνου Κόνιαρη και τον Νικόλαο Αλεξίου Δανιά.
2.- Αποφασίζουν το κτήμα να μοιραστεί σε πενήντα (50) μερίδες, οι οποίες θα διατεθούν ως εξής στους αγοραστές-συνεταίρους:
α.- Οκτώ (8) μερίδες θα διατεθούν σε τέσσερις (4) αγοραστές-συνεταίρους, και θα λάβει από δύο μερίδες ο καθένας, επειδή πλήρωσαν διπλάσιο ποσό χρημάτων.
β.- Τριάντα (30) μερίδες θα διατεθούν σε ισάριθμους αγοραστές-συνεταίρους, και θα λάβει από μία μερίδα ο καθένας.
γ.- Δώδεκα (12) μερίδες θα διατεθούν σε είκοσι τέσσερις (24) αγοραστές-συνεταίρους και η κάθε μερίδα θα μοιραστεί εξ ημισείας και θα λάβει από μισή μερίδα ο καθένας.

3.- Υπόσχονται οι εντολείς-αγοραστές, ότι θα αποδεχθούν τις πράξεις των δύο (2) πληρεξουσίων τους «ως στερεάς και εγκύρους».

Οι πληρεξούσιοι Σαράντης Κόνιαρης και Νικόλαος Δανιάς μετέβησαν στην Αθήνα, όπου διέμενε η ιδιοκτήτρια του κτήματος Κλεοπάτρα Νικολάου Μύκαρου-Στεφάνου και στις 27 Μαρτίου 1925 υπέγραψαν το Συμβόλαιο αγοράς του κτήματος «Καμαρούλα» του Δήμου Αγρινίου, 10.000 περίπου στρεμμάτων, αντί ενός εκατομμυρίου τριακοσίων χιλιάδων (1.300.000) δραχμών, σύμφωνα με το υπογραμμένο προσύμφωνο. (Σημειώνουμε ότι στην πραγματικότητα το κτήμα ήταν πολύ λιγότερο, γιατί προηγούμενοι κληρονόμοι είχαν πωλήσει μεγάλα τμήματα στα «Κοκκινοπήλια», στην «Γκένοβα», στο «Ρουπακιά» και αλλού).
Η αγορά του κτήματος ήταν μια μεγάλη επιτυχία και χαροποίησε ιδιαίτερα τους Κουτουλιστιάνους-αγοραστές. Πρώτα-πρώτα αγόρασαν ένα κτήμα που τους απάλλαξε από τη φροντίδα να αναζητούν κάθε φθινόπωρο «λειβάδια» για να ξεχειμωνιάσουν. Το σπουδαιότερο όμως ήταν ότι το κτήμα «Καμαρούλα» ήταν τόπος κατάλληλος για μόνιμη οικιστική εγκατάσταση.
Η «Καμαρούλα» διέθετε τα βασικά μέσα διαβίωσης,ήτοι:
-νερό (πηγή με δροσερό νερό ακόμα και το καλοκαίρι στη θέση «Πλατάνια» και το ποτάμι Ερμίτσα στα ανατολικά όρια του κτήματος),
-αρκετό πεδινό οργώσιμο (καλλιεργήσιμο) έδαφος και
-πολλούς βοσκότοπους.

Μετά την αγορά του κτήματος το επόμενο βήμα ήταν η διανομή στους δικαιούχους-αγοραστές. Η διανομή δεν ήταν εύκολη υπόθεση γιατί το κτήμα είχε σχήμα ακανόνιστο και δεν ήταν επίπεδο. Η μορφολογία του εδάφους με τις πολλές πτυχώσεις, τους χαμηλούς λόφους και τα πολλά εξάρματα, οι επίπεδες καλλιεργημένες και καλλιεργήσιμες εκτάσεις, τα δενδροφυτευμένα με ελιές εδάφη, οι αμπελότοποι, το ποτιστικό τμήμα, οι πολλοί ανώμαλοι βοσκότοποι με την πυκνή θαμνώδη βλάστηση, αλλά και ο χώρος που έπρεπε να επιλεγεί για να χτιστεί ο καινούργιος οικισμός «τα Νέα Κουτουλίστια»-«Καμαρούλα» έκαναν δύσκολη τη διανομή. Το πρόβλημα αυτό ανάγκασε τους αγοραστές να εξουσιοδοτήσουν έμπειρα, σοβαρά και ευυπόληπτα άτομα για να μοιράσουν δίκαια και αμερόληπτα το κτήμα στους δικαιούχους
Με συμβολαιογραφικές πράξεις όρισαν Επιτροπή από οκτώ (8) άτομα, που τα ονόμασαν Διαιτητές και τα εξουσιοδότησαν να προχωρήσουν στη διανομή του κτήματος.

Οι Διαιτητές για να φέρουν σε πέρας το δύσκολο έργο της διανομής ανέθεσαν στον εμπειροτέχνη τοπογράφο–μηχανικό Χρήστο Κίτσο το έργο της επιμέτρησης, της σχεδίασης και της διανομής του κτήματος. Ο Χρήστος Κίτσος, εκτός από τις τεχνικές γνώσεις και τη μεγάλη εμπειρία που διέθετε στη χαρτογράφηση περιοχών είχε και ωραίες πρωτοποριακές για την εποχή ιδέες. Επί πλέον ήταν πολύ συνεργάσιμος.
Όταν ανέλαβε το έργο της διανομής του κτήματος «Καμαρούλα» το περιηγήθηκε, το μελέτησε από κάθε πλευρά και εν συνεχεία το επιμέτρησε και το σχεδίασε. Σε συνεννόηση με τους Διαιτητές, αλλά και με τους ιδιοκτήτες, για να μην υπάρχουν ενστάσεις, διαίρεσε το κτήμα, ανάλογα με τη χρήση και τη μορφολογία του εδάφους, σε ΔΕΚΑ (10) Κατηγορίες, τις εξής:
α.-Αγροί,
β.-Λογγώδεις εκτάσεις (Αγρίδια),
γ.- Αμπελότοποι (Αμπελοτόπια),
δ.-Ελαιοστάσια,
ε.-Ποτιστικοί Κήποι στη Λογγά,
στ.-Οικόπεδα στο Νέο Οικισμό,
ζ.-Οικόπεδα δρόμου (Μαγαζοτόπια),
η.-Περιοχές κοντά στον Οικισμό,
θ.-Βοσκότοποι και
ι.-Συμπληρώματα (για τις μειονεκτικές μερίδες).

Κάθε κατηγορία τη διαίρεσε σε 50 μερίδες, όσοι και οι αγοραστές-δικαιούχοι.

Σημειώνουμε ότι σε κάθε κατηγορία του κτήματος και σε κάθε μερίδα προέβλεψε δρόμους, οριζόντιους και κάθετους, από 4-10 μέτρα, ώστε με άνεση να επικοινωνεί η μία μερίδα με την άλλη, προέβλεψε οικόπεδο για πλατεία, μεγάλο οικόπεδο δέκα (10) στρεμμάτων για ανέγερση σχολείου και εκκλησίας, χώρο δέκα πέντε (15) στρεμμάτων για εξόρυξη πέτρας, χώρο για αμμορυχείο, χώρο για δεξαμενή 500 τ.μ. κοντά στη πηγή «Πλατάνια», δρόμους πρόσβασης στο ποτάμι Ερμίτσα και δρόμους πρόσβασης, εκτός της δημόσιας οδού, προς το Αγρίνιο και τα γειτονικά χωριά, πλάτους 10-15 μέτρων και πολλούς άλλους κοινόχρηστους χώρους.

Όταν o εμπειρογνώμονας τοπογράφος τελείωσε τα σχέδια όλων των Κατηγοριών του κτήματος, στις 13 Ιανουαρίου 1926, συνήλθαν οι Διαιτητές και οι δικαιούχοι-αγοραστές να γίνει η διανομή.
Με κλήρο παρουσιαζόταν ο κάθε δικαιούχος, ο οποίος επίσης με κλήρο έπαιρνε τη μερίδα του από κάθε Κατηγορία.
Μετά το τέλος της διανομής συντάχτηκε το Πρακτικό, στο οποίο καταχωρήθηκε η απόφαση διανομής του κτήματος, η οποία ήταν οριστική και αμετάκλητη και ο κάθε αγοραστής γινόταν εξ ολοκλήρου κύριος της μερίδας του, με πλήρη δικαιώματα ιδιοκτησίας.
Ο κάθε αγοραστής από τις 13 Ιανουαρίου 1926 απόκτησε κυριότητα και κατοχή της καθοριζομένης μερίδας του σε κάθε Κατηγορία του κτήματος.
Αντίγραφο του Πρακτικού διανομής του κτήματος κατατέθηκε από τους Διαιτητές στις 25 Ιανουαρίου 1926 για επικύρωση και επισημοποίηση στο Πταισματοδικείο Αγρινίου.
Επίσης στις 16 Απριλίου 1926 κατατέθηκε αντίγραφο του Πρακτικού, για εφαρμογή-εκτέλεση, στο Πρωτοδικείο Μεσολογγίου.
Μετά τη διανομή σταδιακά άρχισε και η μόνιμη εγκατάσταση και ανοικοδόμηση του χωριού, είτε στα οικόπεδα του οικισμού, είτε στα οικόπεδα της αμαξιτής οδού, σύμφωνα με το σχέδιο.

Η απόφαση των ορεινών Κραβαριτών να αναθέσουν σε εμπειρογνώμονα τοπογράφο να σχεδιάσει το κτήμα για να γίνει δίκαια και αμερόληπτα η διανομή, ήταν μια πρωτοποριακή και πρωτόγνωρη για την εποχή εκείνη ιδέα. Ήταν η δεύτερη μεγάλη επιτυχία, μετά την αγορά του κτήματος.
Εκείνο όμως που θα πρέπει να τονιστεί με έμφαση και να αποδοθούν εύσημα στους ξωμάχους Κραβαρίτες, κατά το πλείστον αγράμματους που δε διακρίνονταν για τις προοδευτικές τους ιδέες, ήταν η απόφασή τους, όχι μόνο που προσκάλεσαν εμπειρογνώμονα τοπογράφο, αλλά και το ότι αποδέχτηκαν ευχαρίστως το σχέδιο του κτήματος και ειδικότερα του οικισμού με τόσους πολλούς και πλατείς δρόμους και πολλούς κοινόχρηστους χώρους, τους οποίους είχαν αγοράσει από το υστέρημά τους. Δεν ήταν κληρονομιά ή καταπλάκωμα για να μη τους ενδιαφέρει.

Έτσι δημιουργήθηκε ο νέος οικισμός, ο οποίος το 1928 αναγνωρίστηκε επίσημα ως Συνοικισμός του Δήμου Αγρινίου με το όνομα «ΚΑΜΑΡΟΥΛΑ».
Σήμερα, με τον«Καλλικράτειο» Νόμο, η ΚΑΜΑΡΟΥΛΑ είναι Τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Αγρινίου του Δήμου Αγρινίου, ένα από τα ωραιότερα προάστιά του.

Ο ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΜΑΡΟΥΛΑΣ
του Χρήστου Κίτσου

Ο τοπογράφος Χρήστος Κίτσος έριξε το βάρος της διανομής του κτήματος στον τόπο στον οποίο θα αναπτυσσόταν ο μελλοντικός οικισμός, «τα Νέα Κουτουλίστια» όπως τον ονόμασε, ενώ επικράτησε το όνομα που είχε το κτήμα «ΚΑΜΑΡΟΥΛΑ».
Προτίμησε ένα επίπεδο χώρο 110 περίπου στρέμματα να εφάπτεται στον αμαξιτό δρόμο. Εκεί σχεδίασε ισομεγέθη είκοσι πέντε (25) οικοδομικά τετράγωνα που περικλείονταν από δρόμους των 10 μέτρων πλάτους και τα οποία χωρίζονταν σε δύο οικόπεδα το καθένα, ώστε να πάρουν από ένα οικόπεδο όλοι οι δικαιούχοι. Το κεντρικό τετράγωνο το προόριζε για πλατεία. Τρεις δρόμοι επικοινωνούσαν με τη δημόσια οδό, όπου σχεδιάστηκαν οικόπεδα (μαγαζοτόπια), δεξιά και αριστερά της δημόσιας οδού, με πρόσοψη το καθένα στον αυτοκινητόδρομο.
Το αρχικό πρωτότυπο σχέδιο του οικισμού του εμπειρογνώμονα Χρήστου Κίτσου δυστυχώς έχει εξαφανιστεί.
Ευτυχώς ο τότε τελειόφοιτος, μαθητής της Γ΄ τάξεως του Γυμνασίου Αγρινίου, Θεόδωρος Αθανασίου Δανιάς, ο μετέπειτα Αντιστράτηγος Πυροβολικού, κράτησε ένα πρόχειρο αντίγραφο του σχεδίου, που βρήκε αργότερα ο Κώστας Νικολάου Δανιάς, ο οποίος και ευγενώς μας το παραχώρησε. Αυτό και παρατίθεται.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ (ΚΑΜΑΡΟΥΛΑ)

ΣΧΕΔΙΟ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΜΑΡΟΥΛΑΣ ΑΓΡΙΝΙΟΥ
ΚΛΙΜΑΚΑ: 1:2000

Ο ΣΥΝΤΑΞΑΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΑΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΙΤΣΟΣ- ΕΤΟΣ: 1925
ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΟΔΟΥ (ΜΑΓΑΖΟΤΟΠΙΑ): 250 τ.μ. το καθένα (10μΧ25μ)-ΣΥΝΟΛΟ. ΕΜΒΑΔΟΥ 12.250 τ.μ.
ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΧΩΡΙΟΥ: Το κάθε ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ 1400 τ.μ. (56μ.Χ25μ.)
Το κάθε οικόπεδο 700τ.μ.(28μΧ25μ.)-ΣΥΝΟΛΟ ΕΜΒΑΔΟΥ με οδούς 51.900 τ.μ.
ΣΥΝΟΛΟ ΕΜΒΑΔΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΧΩΡΙΟΥ(ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ) 44.096 τ.μ.
ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΔΑΝΙΑ 950 τ.μ.

ΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ 109.196 τ.μ.

Το σχέδιο του οικισμού ήταν φιλόδοξο για τα δεδομένα της εποχής εκείνης και για ένα μικρό αγροκτηνοτροφικό χωριό.
Είναι αξιέπαινοι οι Κραβαρίτες γεοργοκτηνοτρόφοι που το αποδέχτηκαν και δημιούργησαν το νέο χωριό τους με αυτό το πρωτοποριακό πολεοδομικό σχέδιο.

(Το Σχέδιο αυτό επίσημα δεν εγκρίθηκε ποτέ. Εφαρμόστηκε όμως άτυπα από τους ενδιαφερόμενους, από το έτος 1926 έως το έτος 1972, οπότε τροποποιήθηκε, επεκτάθηκε, εγκρίθηκε πλέον επίσημα και ισχύει έως σήμερα).

Μη λησμονούμε ότι στην πόλη του Αγρινίου, την ίδια εποχή οι τσιφλικάδες και οι κάτοικοι απέρριψαν το φιλόδοξο και μεγαλόπνοο σχέδιο που πρόσφεραν οι μεγάλοι ευεργέτες του Αγρινίου, οι Αδελφοί Παπαστράτου, το οποίο προέβλεπε τη δημιουργία μεγαλουπόλεως με σύγχρονες προδιαγραφές (λεωφόρους, πλατείες, πεζοδρόμια, πολύ πράσινο, κοινόχρηστους χώρους κλπ). και έτσι χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία για την πόλη και φτάσαμε στο σημερινό προβληματικό και δύσκολο, από απόψεως ρυμοτομίας-κυκλοφορίας-κοινόχρηστων χώρων, Αγρίνιο.

agrinionews.gr