Αναπαράσταση της θέσης του σταδίου σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων

Λαϊκή παράδοση ή τα νερά της λίμνης πρόλαβαν τις αρχαιολογικές έρευνες;

Του Λίνου Υφαντή,

Η επιστημονική τεκμηρίωση είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας ανθρώπινης παρουσίας και πολιτισμού. Στις περιπτώσεις που η έρευνα δεν προφταίνει, τη θέση τους παίρνουν οι λαϊκές δοξασίες και η μυθολογία.

Στην περίπτωση της κοιλάδας της σημερινής λίμνης Κρεμαστών, η αρχαιολογία δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο της. Τα νερά της λίμνης κάλυψαν τη κοιλάδα το 1965. Στο πνιγμένο χωριό «Σίδηρα” όμως υπήρχε μια θέση που λέγονταν «Στου Ξυλού” ή το «Ξούλυ”. Το ότι το λυ γράφονταν με ύψιλον παρέπεμπε στο όνομα του μυθικού ήρωα Όξυλου του Αιτωλού, ο οποίος φέρεται ότι αυτός είναι ο ιδρυτής των Ολυμπιακών αγώνων ( Δείτε εδώ παλαιότερο άρθρο).

Σύμφωνα με μαρτυρίες παλαιών κατοίκων επίσης στη θέση αυτή υπήρχαν υπολείμματα απο πέτρες που ομοίαζαν με κερκίδες και η θέση έμοιαζε με αρχαίο στάδιο. Οι πέτρες αυτές λεηλατήθηκαν το πρώτο μισό του 20ου αιώνα και χρησιμοποιήθηκαν για οικοδομικά υλικά. Ο συνειρμός του Όξυλου με τη θέση αυτή καθώς και κάποια ευρήματα όπως ξίφος αθλητή ή επιγραφές  που βρέθηκαν παρέπεμπαν σε κάποια αθλητικά δρώμενα.

Οι αναφορές των ερευνητών

Η περιοχή αυτή δεν πρόλαβε να εξερευνηθεί. Το παραδέχονταν άλλωστε και ο Woodhouse, ο οποίος μιλάει για θεμέλια ωραίου δημοσίου κτιρίου ( foundations of fine public building) στη θέση «Άγιος Βασίλειος”. Αναφορά για το οικοδόμημα αυτό υπάρχει και στην Ευρυτανική εγκυκλοπαίδεια. Όπως αναφέρουν εικάζουν ότι έμοιαζε με το Στάδιο της Αρχαίας Ολυμπίας και είχε ίδιο προσανατολισμό.

Το ενδεχόμενο ύπαρξης αρχαίου σταδίου με τον μυθικό Όξυλο τον Αιτωλό ανακάλεσε στη δημόσια μνήμη ο κος Φώτης Ζαραβέλης και ο σύλλογος «Φίλοι της Λίμνης Κρεμαστών”.  Με προσωπικούς κόπους έχτισε μερικές εκατοντάδες μέτρα από το σημείο ένα μνημείο που συμπυκνώνει την ιστορία της περιοχής. Σήμερα μάλιστα 13-08-2018 πραγματοποιεί και εκδήλωση στο χώρο. Αυτός βρίσκεται 5 χμ από το νέο χωριό Άγιος Βασίλειος στην ακτή  «Όξυλος” όπως την ονομάζει.

Σίγουρα εμείς δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε λαϊκές δοξασίες. Ούτε όμως μπορούμε να τις αγνοήσουμε. Ας τις διασώσουμε τουλάχιστον μήπως στο μέλλον γίνουν αφορμή για περαιτέρω έρευνες. Τα σκοτεινά χρόνια άλλωστε που αναφέρονται στον Όξυλο (11ος αιώνας π.Χ.) ίσως κάποτε τεκμηριωθούν. Αν λοιπόν υπάρχει η πιθανότητα να υπήρξε στάδιο προς τιμήν του στην Αιτωλία γιατί να μη διερευνηθεί;

Υ.Γ. Ο γράφων είχε προτείνει το 2014 να δοθεί το όνομα του Όξυλου του Αιτωλού σε δρόμο του Αγρινίου. Μπορεί λοιπόν τα σκοτεινά εκείνα χρόνια πράγματι οι Ολυμπιακοί αγώνες να ξεκίνησαν από εδώ…